το πενταπόσταγμα της ενεργούς εφεδρείας

...ή το απόσταγμα μιας ενεργούς πενταετίας στην εφεδρεία...

γράφει ο Νίκος Β.

Τι εστί ελληνική ενεργή εφεδρεία;

Από τα μέσα της δεκαετίας του 80 που το κράτος ελαχιστοποίησε την τακτική εκπαίδευση των εφέδρων αποκλειστικά στις παραμεθόριες περιοχές, μοιραία δημιουργήθηκαν δεκάδες άτυπες ομάδες ενεργών εφέδρων αλλά και ελάχιστες επίσημες ομάδες με καταστατική δομή και νομιμοποίηση. Τα εκπαιδευτικά αντικείμενα επαναλαμβάνουν την εκπαίδευση όλων των όπλων και σωμάτων του πεζικού κατά τα νατοϊκά πρότυπα. Κάποια από τα αντικείμενα αυτά έχουν στενή σχέση με την σωματική βελτίωση, τεχνικά αντικείμενα ορεινού και θαλάσσιου περιβάλλοντος, εκπαιδεύσεις αυτοάμυνας, επιβίωσης και εν γένει κλασσικές αθλητικές δραστηριότητες. Στην ενεργή εφεδρεία εντάσσονται και οι αγώνες προσομοίωσης των στρατιωτικών ασκήσεων όπως ο Μακεδονομάχος, το Άθενς Πατρόλ και άλλες ανάλογες ασκήσεις σε όλη την Ελλάδα, που συντηρούν την ετοιμότητα των ασκούμενων σε αυτές και εμπίπτουν στον ευρύτερο "στρατιωτικό αθλητισμό". Η εκπαίδευση στις ομάδες της ενεργής εφεδρείας δεν απέχει και πολύ από την στρατιωτική εκπαίδευση, με την διαφορά πως λείπει ο στρατωνισμός, το στρατιωτικό όχημα και το μπαρούτι.

Τι προσφέρει η ενεργή εφεδρεία στην κοινωνία;

Σε παρατεταμένη "ειρηνική περίοδο" όπως αυτή που περνά η Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες και με την παράλληλη υποβάθμιση της στρατιωτικής θητείας των κληρωτών, συμβαίνει το εξής φαινόμενο: Η ιδιοσυγκρασία του άνδρα που είναι πλασμένος να μάχεται από τα νηπιακά του χρόνια έως τα βαθιά του γεράματα, αναζητά εκφραστική διέξοδο. Η ενασχόληση με τις πολεμικές τέχνες στην παιδική ηλικία, δίνει αργότερα την θέση της στο κυνήγι και την χρήση του όπλου, ιδιαίτερα στην ελληνική επαρχία. Αρκετοί κάτοικοι των πόλεων εραστές των όπλων, δεν κυνηγούν εφόσον δεν ζουν κοντά στην φύση. Ασχολούνται όμως με την σκοποβολή σε σκοπευτικούς συλλόγους είτε χρησιμοποιώντας ρέπλικες airsoft και paintball σε αντίστοιχες λέσχες. Οι περισσότερο στρατιωτικοποιημένοι εντάσσονται στις ομάδες της ενεργής εφεδρείας, περνώντας στο ανώτερο επίπεδο εκπαίδευσης, πέρα από την στενή χρήση του όπλου.

H ενεργή εφεδρεία από την φύση της εμπνέει την φιλοπατρία και την ανιδιοτέλεια στα μέλη της. Ως εκ τούτου "μεταγγίζει εθελοντισμό" στην πολιτική προστασία. Αυτό εξηγείται επειδή η πεμπτουσία του στρατού είναι η προστασία της πατρίδος έναντι της ξένης ένοπλης επιβουλής. Έτσι και ενεργοί έφεδροι που είναι πιστοί σε αυτή την ιδέα προσφέρουν ευχαρίστως τις υπηρεσίες τους επικουρώντας την πυροσβεστική και τις αρχές, προστατεύοντας με αυτό τον τρόπο την πατρίδα ακριβώς όπως και ο στρατός σε ειρηνική περίοδο. Περισσότερα μπορείτε να διαβάσετε στο παλαιότερο άρθρο το κίνημα της εφεδρείας χθες και σήμερα. 

Ποιοι άνδρες θα επιλέξουν να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους στην ενεργή εφεδρεία; Γιατί επιλέγουν να συμμετάσχουν σε στρατιωτικοποιημένες ομάδες με ιεραρχία και πειθαρχία;

Πέντε χρόνια μετά την εμπλοκή μου σε τρεις ανάλογες ομάδες καταλήγω στο συμπέρασμα πως στην ενεργή εφεδρεία προστρέχουν να εκπαιδευτούν και να συλλογικοποιηθούν Έλληνες πολίτες με κοινωνικές - πατριωτικές αλλά και ατομικές - οικογενειακές ανησυχίες. Χωρίζω τους ενεργούς εφέδρους πολίτες σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

- Η βασική κατηγορία των ενεργών εφέδρων ορμούνται από την ποιοτική στρατιωτική θητεία στις ειδικές δυνάμεις του ελληνικού στρατού. Ασφαλώς κάποιοι κομάντος μπορεί να ετάχθησαν εκεί χωρίς να το επιθυμούν συνειδητά, όμως η θητεία τους στις ειδικές δυνάμεις τους εφοδίασε σχεδόν όλους με πίστη στο οικοδόμημα του στρατού, τους αξιωματικούς και τον εξοπλισμό τους. Φυσικά υπάρχουν και τα παλικάρια που επέλεξαν να υπηρετήσουν στα ΛΟΚ ή στα ΟΥΚ επειδή είχαν εμβολιαστεί με την σχετική «κληρονομικότητα» από το οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον. Όπως συμβαίνει και στις περισσότερες νεανικές δραστηριότητες οι περισσότεροι κομάντος περνώντας από την θητεία στην εφεδρεία και τον στίβο μάχης της πολιτικής ζωής κρέμασαν τον τιμημένο μπερέ τους, εγκλωβισμένοι στον κυκεώνα της καθημερινότητας, του επαγγέλματος και της οικογένειας. Υπάρχουν όμως και οι κομάντος που δημιούργησαν ή εντάχθηκαν σε ομάδες ενεργής εφεδρείας, δηλαδή εθελοντικές ομάδες δια βίου εκπαίδευσης, επειδή ήθελαν να συντηρήσουν ή και να βελτιώσουν τα στρατιωτικά αντικείμενα στα οποία εκπαιδεύτηκαν και κυρίως αγάπησαν.

- Η δεύτερη κατηγορία των ενεργών εφέδρων δεν έχουν υπηρετήσει στις ειδικές δυνάμεις του ελληνικού στρατού, όμως στελεχώνουν εθελοντικά και συνήθως ένθερμα τις ομάδες της ενεργής εφεδρείας στην χώρα μας. Οι συμπολίτες μας αυτοί αναβιώνουν την στρατιωτική εκπαίδευση της νεότητάς τους, συχνότερα όμως  παίρνουν την μυρωδιά των ειδικών δυνάμεων εκπαιδευόμενοι από έμπειρα πρώην στελέχη τους. Κάποια άτομα, εκεί εντάσσω και τον εαυτό μου, κουβαλούν το ψυχολογικό απωθημένο των ειδικών δυνάμεων, δηλαδή της χαμένης ευκαιρίας να εκπαιδευτούν στην ελίτ του ελληνικού στρατού. Οι συμπολίτες μας αυτοί υπήρξαν κρυφοί ή φανεροί θαυμαστές των λοκατζήδων, των οϋκάδων και της περιπετειώδους ζωής τους. Ανεκπλήρωτος πόθος τους ήταν να φορέσουν τα εμβλήματα των επίλεκτων αυτών μονάδων και να ανέβουν έτσι στο υψηλότερο σκαλοπάτι της κοινωνικής εκτίμησης. Κοινό χαρακτηριστικό της κατηγορίας αυτής είναι η πίστη στο ελληνικό έθνος και η αγάπη για την πατρίδα τους.

Εντός και των δύο κατηγοριών των ενεργών εφέδρων υπάρχουν αναπόφευκτα και οι πολίτες με ψυχολογικά απωθημένα όπως η υποκρισία, η φιλαρέσκεια, η φιλαρχία. Τα παραπάνω αρνητικά φαινόμενα είναι απολύτως δικαιολογημένα σήμερα και συχνά είναι προτιμότερο κατά την γνώμη μου να αποκαλύπτονται εντός διάφορων επαγγελματικών και κοινωνικών ομάδων, παρά να υποβόσκουν εσαεί. Έτσι μπορούν να εντοπιστούν, να χαρακτηριστούν και ίσως να θεραπευτούν χωρίς ιδιαίτερες συνέπειες, όταν φυσικά δεν φθάνουν στην υπερβολή και την παραβίαση των νόμων. Τα χρόνια αυτά που ασχολήθηκα ενεργά με τις εφεδρικές ομάδες είδα συνοπτικά τα παρακάτω αρνητικά φαινόμενα:

- Υποκριτές αρχηγούς ομάδων που η εφεδρική δράση τους αποτελούσε τον μανδύα για οικονομικές απολαβές από τα μέλη αλλά και την προώθηση ιδίων επαγγελματικών συμφερόντων.

 - Λιγόψυχους ανθρώπους που υπολείπονται ψυχικών αποθεμάτων και εννοώ άνδρες που δεν θα μπορούσαν μόνοι τους ή κάτω από τις εντολές άξιων αξιωματικών να πολεμήσουν σε πραγματικές περιστάσεις αλλά και στην καθημερινότητά τους υπό την ευρεία έννοια του όρου. Η συμμετοχή τους στις ομάδες της ενεργής εφεδρείας είναι κατ’ ουσίαν η φανταχτερή επικάλυψη αυτής της ψυχικής αδυναμίας τους.

- Φιλάρεσκους άνδρες που μέσα από την εφεδρεία και την προβολή των δραστηριοτήτων τους αλιεύουν στο ωραίο φύλο ή κοινώς γκομενίζουν. Αυτοί συνήθως είναι άνδρες που αρέσκονται στο "στρατιωτικό μόντελινγκ" και την συστηματική αυτοπροβολή τους στο ΦΒ. Αντίστοιχα παρατηρείται και το φαινόμενο κάποιες γυναίκες να συμμετέχουν στις ομάδες αυτές προκειμένου να γνωρίσουν και εκείνες τους "μάχιμους άνδρες".

- Υποκριτές που προκειμένου να προβληθούν στον περίγυρό τους και να αποκτήσουν περισσότερη δόξα, φθάνουν στο σημείο να ψεύδονται για το "στρατιωτικό παρελθόν" τους δηλώνοντας κομάντος και μέλη άλλων επίλεκτων ομάδων του τακτικού στρατού.

- Φοβισμένους ανθρώπους πάσχοντες από το σύνδρομο καταδίωξης. Ο φόβος τους επιδεινώνεται και από την καλπάζουσα εγκληματικότητα και την αλλοίωση του κοινωνικού ιστού εξαιτίας της ύπουλης εθνοαποδόμησης των τελευταίων δεκαετιών. Οι άνθρωποι αυτοί μέσα από την ενεργή εφεδρεία θέλουν να εξοικειωθούν με την χρήση του όπλου μέσα από τις ασκήσεις airsoft και paintball, αλλά αποσκοπούν στο να αποκτήσουν το δικό τους πυροβόλο όπλο για την οικιακή αυτοπροστασία τους.

- Ανθρώπους διψασμένους για κοινωνική καταξίωση, τέτοια που δεν απέκτησαν στην ζωή τους, νιώθουν όμως αδικημένοι και την επιδιώκουν μέσα από τις ομάδες της ενεργής εφεδρείας. Η φιλαρχία και η έπαρση που επιδεικνύουν είναι το κάλυμμα αυτής της ανικανοποίητης επιθυμίας. Όταν οι άνθρωποι αυτοί επικρατούν στις ομάδες της ενεργής εφεδρείας εκλείπει ο διάλογος και η γόνιμη εκπαίδευση των μελών τους. Στην θέση τους επικρατεί ο πρόσκαιρος φόβος που εμπνέει ο αρχηγός αλλά νομοτελειακά έρχεται η αποδόμηση της ομάδας. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν βρισκόμαστε στον τακτικό στρατό με το κύρος και την σωφρονιστική οργάνωση αλλά αντίθετα σε "παρεϊστικες" ομάδες που διατηρούνται συνεκτικές αποκλειστικά και μόνο από δύο παράγοντες: τον αλληλοσεβασμό των μελών μεταξύ τους και την ικανοποίηση που προσφέρει η επίτευξη των κοινών στόχων των μελών της ομάδος.

- Φανατικούς ανθρώπους, χωρίς να σημαίνει πως ο φανατισμός και η προσήλωση σε έναν επωφελή στόχο είναι κατακριτέος. Όμως η υπεραπλούστευση και η ισοπέδωση των κοινωνικών και γεωπολιτικών φαινομένων οδηγεί κάποιες φορές στην αγκύλωση, την αναποτελεσματικότητα και σχεδόν πάντοτε στην γραφικότητα και την γελοιοποίηση.

Δεν είμαι αισιόδοξος για το μέλλον της ενεργής εφεδρείας στην Ελλάδα εφόσον εξακολουθήσει να παραμένει εθελοντική και όχι επίσημη κρατική. Έτσι δεν πρόκειται να εκκολαφθούν τα υπεύθυνα μέλη τα οποία θα γίνουν στην συνέχεια τα στελέχη που θα εμπνεύσουν και άλλους Έλληνες στο να εκπαιδευθούν και να προσφέρουν στην οικογένειά τους και στο κοινωνικό σύνολο.

Φυσικά υπάρχουν και θα υπάρξουν οι λαμπρές εξαιρέσεις. Οι άνδρες που αγαπούν τα στρατιωτικά αντικείμενα, τον αθλητισμό, την ιστορία του έθνους μας. Οι άνδρες που θα προσφέρουν εθελοντικά, ανιδιοτελώς και μετά χαράς το είναι τους για την πατρίδα. Οι άνδρες, μα πάνω από όλα οι Έλληνες πολίτες που προορίζονται να αφήσουν την παρακαταθήκη τους στην επόμενη γενιά. Οι συνειδητοποιημένοι ενεργοί έφεδροι, πολίτες - οπλίτες.